LAETATUS SUM

W muzyce Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego (1665-1734) – „ostatniego wielkiego talentu polskiego muzycznego baroku”, jak pisał o nim Zygmunt Szweykowski – tkwi melodyczne wyrafinowanie, harmoniczna pełnia i klarowność muzyczno-słownego przekazu. Wszechstronnie wykształcony kompozytor i duchowny ponad trzydzieści lat pełnił zaszczytną funkcję kierownika wawelskiej kapeli wokalno-instrumentalnej. O jego zaangażowaniu i szczególnej dbałości o wysoki poziom zespołu świadczą zachowane dokumenty, a przede wszystkim – zapisane jego ręką kompozycje.

Program koncertu otworzy uroczysta Missa paschalis, utrzymana w stylu nawiązującym do muzyki mistrzów renesansowej polifonii. Jednocześnie utwór ten wpisuje się w tradycję polskich mszy paschalnych – wzorem tak znakomitych poprzedników, jak Marcin Leopolit, Franciszek Lilius czy Bartłomiej Pękiel, Gorczycki wykorzystuje materiał melodyczny znanych pieśni wielkanocnych, śpiewanych w polskich kościołach do dziś. I tak punktem wyjścia dla radosnej Glorii stała się melodia pieśni Wesoły nam dzień dziś nastał, zaś dla Benedictus – Chrystus Pan zmartwychwstał. Gorczycki czerpał również z bogactwa tradycyjnych śpiewów kościoła zachodniego. Przeznaczone na okres paschalny hymny Deus tuorum militum (I) i Tristes erant Apostoli  rozpoczynają się monodycznymi intonacjami chorałowymi, a chorałowe melodie – traktowane jako cantus firmus – stanowią podstawę konstrukcji tych kompozycji.

Doskonałą znajomość dawnych zasad kontrapunktu Gorczycki równoważy otwartością na nowe trendy. W koncertach kościelnych po mistrzowsku stosuje środki techniki koncertującej, zestawiając ze sobą odcinki w zróżnicowanym metrum, fakturze czy obsadzie. Do najznakomitszych przykładów kompozycji z tego gatunku należy 9-głosowy Laetatus sum z fanfarową partią trąbek oznajmiających pielgrzymom dotarcie do upragnionej Jerozolimy oraz Illuxit sol, który zabrzmi w finale koncertu. Tę ostatnią kompozycję wyróżnia szczególnie rozbudowana partia instrumentów, które traktowane są tu na równi z głosami wokalnymi, co wzmacnia siłę wyrazu i wzmaga nośność zabiegów retorycznych.

Marta Dziewanowska-Pachowska

PROGRAM

WYKONAWCY

CHÓR KAMERALNY POLSKIEJ OPERY KRÓLEWSKIEJ

ZESPÓŁ INSTRUMENTÓW DAWNYCH POLSKIEJ OPERY KRÓLEWSKIEJ CAPELLA REGIA POLONA

RENATA SZCZYPIOR PRZYGOTOWANIE CHÓRU, DYRYGENTKA

KRZYSZTOF GARSTKA POZYTYW, DYRYGENT

Czas trwania: ok. 50 min.

Miejsca na widowni są nienumerowane.